İzmir’de Ne Yenir

İzmir’li bir yeme-içme sitesi olarak İzmir’e geldiğinizde tatmanız gereken, başka yerlerde çok sık karşınıza çıkmayacak, İzmir ile özdeşleşmiş özel İzmir lezzetleri hakkında bir yazı sunmamak ayıp olur diye düşündüm. İzmir’de Ne Yenir sorusunu yerel lezzetleri listeleyerek ve ufak notlar ekleyerek cevaplamaya gayret ettim. Genel bilgilendirmenin dışında elbette bazı şahsi dokunuşlar da içeriyor bu liste. Mekan önermekten özellikle kaçındım, mekana bağlı lezzetleri de bu liste harici bıraktım, biraz şehir dışından İzmir’e gelecekler için genel bir İzmir yemek rehberi gibi olmasına çalıştım.

Boyoz ve Tulum Peyniri

Kahvaltı ile başlayalım. Belki boyoz nedir diye ayrı bir yazı hazırlamalıyım, konu biraz uzunca ama burada kısa bir özet geçeyim. İspanya’dan sürülen Museviler 1492 yılında Osmanlı tarafından buyur edilirler, bu kişiler Sefarad adıyla anılır, İzmir’e yerleşen Sefaradların İzmir mutfağına katkıları büyüktür. Bu katkılardan en önemlisi de, İzmir’de ne yenir denilince ilk akla gelecek olan “Boyoz”dur. En klasik hali ile yanında top yumurta (genelde fırında pişmiş) ve tulum peynir ile servis edilen boyuzun ıspanaklısı da hayli yaygındır. Tipik bir İzmir kahvaltısı olarak değerlendirilebilir. Günümüzde patlıcanlı, enginarlı, acılı gibi çeşitlerini bulmak da mümkün.

Ayrıca İzmir’de boyozunuzun yanına özel olarak kaşar peynir arasanız bile bulamazsınız. Ancak gevrek ile tost yapanlarda, gevreğin arasında denk gelirsiniz kaşar peynirine. Seyyar gevrekçilerde, boyozcularda bile açık tulum peyniri bulunur İzmir’de. Ancak İzmir’in en lezzetli tulum peynirleri mandralarda bulunacaktır, Bergama tulumu özellikle ön plana çıkar. İzmir’e gelince özellikle eski tulum tatmadan dönmemenizi öneririm.

Kumru

Elbette kuş adı değil bu kumru, unlu mamulün adı. Orijinal hali nohut mayasından yapılırmış kumrunun ancak İzmir’de bu geleneği sürdüren fırın kaldığı şüpheli, var olduğu söyleniyor ama şehir efsanesi gibi. İzmir’de ne yenir sorusuna kumru yenir derken kastettiğimiz ise kumru içerisine yapılan kömürde sandviç. Şahsen salam sosis gibi neredeyse sadece katkıdan ibaret ürünleri tüketmenizi önermem ama kırk yılın başı bir kumru yemekten de önemli bir zarar gelmez. Kahvaltıda da gayet güzel gider, gecenin sonunda da.

Söğüş – İzmir’de Ne Yenir

Bence İzmir ile özdeşleşen en önemli sokak yiyeceği söğüştür. İzmir’de ne yenir sorusunun cevabı olarak genelde akla ilk gelen olmasa da benim gönlümün birincisi İzmir söğüştür. Haşlanmış kuzu kelle etleri iki ufak lavaş arasına doğranır. Yani dil, yanak, göz çevresi, beyin gibi. Bunlara domates, maydanoz ve soğan ilave edilir (isteğe göre nane, reyhan ya da acı kıl biber de), kimyon ve tuz ile lezzetlendirilir. İki ufak lavaş arasında kalan harç tuhaf şekilde katlanarak dürülüp servis edilir. Hiç verimli görünmeyen bu dürme yöntemi hep ilginç gelmiştir bana. Bütün malzemelerin soğuk kullanıldığı, soğuk servis edilen olağanüstü bir lezzettir. İlk kez tadacaksınız ve çekiniyorsanız, bunu belirtin ve sadece yanak etinden hazırlanmasını rica edin.

Otlar

Ege otları bir başkadır, İzmir’lilerin bu otlara olan sevgisi daha bir başkadır. Cibes, turpotu, radika, arapsaçı, hardal otu, deniz börülcesi, dalgan (ısırgan), kuzu kulağı, semiz, pazı, ebe gümeci, kaya koruğu, kaz ayağı hatta şevketi bostan ve kabak çiçeği aklıma gelenler, muhakkak ki bilmediklerim vardır, belki bir ara detaylı araştırıp ege otları hakkında ayrıca yazarım. Geldiğiniz tarihte hangilerinin mevsimi ise o otlardan yapılan yemekleri tatmaya çalışın, hem Kemeraltı esnaf lokantalarında güzel yemeklerini bulabilirsiniz hem İzmir balıkçılarında meze olarak karşılaşabilirsiniz. Benim en bol çeşidi bulduğum yer ise Tire’nin Kaplan dağındaki mekanlar, öneririm. Ayrı bir başlık açmayacağım için burada fava hatırlatması yapayım, balıkçılarda o kesin vardır.

Köfte

Ülkemizin çok yöresinin kendine özgü köfteleri var, ülke çapında isim yapmış, ancak bu konuda İzmir’in yeri bir başka. Maydanozlu köftesi patates ile birlikte salçalı olarak pişirilen İzmir Köfte şehri temsil ederken, Tire köfte, Ödemiş yağlı kebabı ya da Ödemiş köfte ile Bergama köfte ilçeleri temsil ediyorlar. Yakın komşu Manisa’nın Manisa kebabı ve ilçesi Salihli’nin odun köftesini de eklersek şahane bir çeşitlilik elde etmiş oluyoruz. Bu nedenle İzmir’de ne yenir sorusuna köfte cevabını vermekten çekinmiyorum.

Midye Dolma

İzmir’de ne yenir listesinde, memleketin her yerinde olduğu gibi İzmir’de de, denizi olmayan Mardin‘li ustalarca yapılan midye dolmanın yer alması ilginç değil midir? İzmir’in hem midyesi lezzetlidir, hem de Kordon’da elinize içeceğinizi, önünüze midye dolmanızı almak gelenektir. Hem Karaburun’un hem de Foça’nın midyesi çok lezzetli olur, tavsiyem daha koyu renk, daha siyah olanları tercih etmenizdir.

Kabak Çiçeği Dolması

Listeye benim torpilim ile girdi. Mevsiminde tüm kıyı egede bulabileceğiniz enfes zeytinyağlı yemektir kabak çiçeği dolması. Genelde klasik usül, pirinçli harç ile doldurulup soğuk servis edilen hali karşınıza çıkacaktır. Ancak denk gelir de kızartılarak yapılıp sıcak servis edilene rastlarsanız özellikle kaçırmayın derim. İçerisi peynir dolgulu kızarmış çiçekler müthiş olur.

Enginar Dolması – İzmir’de Ne Yenir

Özellikle bahar aylarında İzmir’e geldiyseniz peşine düşmenizi önereceğim birincil yemek enginar dolması olacaktır, lakin başka yerde bulabilme ihtimaliniz çok düşük. Hem etlisi hem pirinçli zeytinyağlı dolması yapılır enginarın, dış yaprakları emip sıyrılarak yenir. Özellikle enginar körpe ise dış yaprakları sıyırmadan, doğruca da yiyebilirsiniz. Esnaf lokantalarında bulabileceğiniz bu yemeği, özellikle bol enginar yetişen Karaburun’a giderseniz bulma şansınız artar.

Balık

Hele ki Çeşme’ye ya da Foça’ya uğranacak ise hiç balık yememek olur mu? Olmaz. İzmir’de özellikle çipura ve levrek meşhurdur ancak bunların endüstriyel üretimleri başladığı için artık her yerde en çok bulunan balık haline geldi, daha yerel balıkları tercih etmek daha keyifli olabilir, mesela Karaburun’un sarı kulak kefali gibi. Sütte balık, İzmir’de ne yenir sorusuna sıklıkla verilen cevaplar arasında yer alır ama İzmir’in meşhur sütte balıkçısı gibi bir şey bulamayacağınız gibi çoğu İzmir’li de bilmez sütte balığı. Genelde “bir içecek roka balık” üçlemesine uyulur güzel İzmir’de.

Kokoreç

Bu listede marka vermek istemiyorum, henüz İzmir’in en iyi kokoreççileri diye de bir liste yapmadım, İzmir’de çok iyi kokoreççiler var demekle yetineyim. Sanal ağda bir arama yaparsanız özellikle iki ismin bu konuda öne çıktığını göreceksiniz. Memleketin her yerinde rahatlıkla bulunan kokorecin İzmir’de statüsü ayrıdır, iddia şu ki Türkiye’nin en iyi kokoreççileri İzmir’dedir. Esnaf lokantaları nefis sulu yemeğini de yapar kokoreçin.

Lokma

Memleketimizde lokma denilince ilk akla gelen şehirdir İzmir ama pek fazla lokma satan yoktur, olanlar da turistik yerlerde turistlere lokma satarlar. Şehir içinde porsiyon ile lokma satan benim bildiğim tek yer var, diğer lokmacılar hep anmalar, taziyeler için çalışırlar. Haliyle lokmayı sokaklarda ücretsiz olarak bulabilirsiniz, özellikle de cuma günleri. Yabancı bir tanıdığımız bu geleneğimize çok şaşırmış ve ‘free donuts’ ismini takmıştı.

Sakızlı Muhallebi

Lokma gibi sakızlı muhallebi de ağırlıklı turistik yerlerde bulunur ancak bunun nedeni Çeşme yarımadasının tamamının turistik olmasıdır. Çeşme’nin karşısındaki adanın isminin Sakız olması elbette tesadüfen değil, bu yörede ve karşı ki adada bolca sakız ağacı bulunur. Sakızlı muhallebinin hası da yanında sakızlı kahve ile Çeşme’de afiyetle yenir.

Bomba

Hayli yakın tarihte adı duyulmaya başlanan, oldukça sürekli şekilde İzmir genelinde tüm unlu mamül ve pastane mekanlarına yayılan bomba ya da çikolatalı bomba İzmir’de ne yenir listemizin en yeni üyesi oldu. İnce bir hamur tabakası arasına gizlenmiş olan kakaolu fındık kreması özellikle hala sıcaklığını korurken (dikkat sıcakken krema damağı yakar) feci lezzetli bir kurabiye oluyor.